Eski yapıların büyük bir eksikliği olan ve güncel mevzuata göre bazı yapılarda yapılması zorunlu kılınan Asansör ve Yangın Merdiveni, Acil Çıkış Koridorları vb. projelerinizi de Mimari Projenize uygun bir şekilde planlayarak başarılı bir şekilde gerçekleştirmekteyiz.
Yangın Merdiveni
-
GİRİŞ
Yönetmeliklerde, ticari amaç gözetmeksizin bir veya birçok insanın iş zamanı dışında barınma, dinlenme ve uyuma amacıyla ikamet ettiği, imar planında bu amaca ayrılmış olan yerler konut olarak tanımlanmaktadır.
Yangın sayısı ile konut sayısı doğru orantılıdır. Nüfus ve konut sayısı arttıkça yangın sayısı da artmaktadır. Ülkemizde meydana gelen yangınların yaklaşık % 50’si konutlarda meydana gelmektedir. İlk bakışta ahşap binaların sayısında azalma olduğu için yangın sayısında da azalma olacağı düşünülse bile, çok kullanılmaya başlanan plastik esaslı malzemeler, tüketilen enerji miktarındaki artış ve yeni enerji türleri yangın riskini beraberinde getirmektedir. Konut sayısı hızla artmakta, her yıl birçok kişi ev yangınları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Ne yazık ki bu ölümlerin çoğunda çocuklar yer almaktadır. Konutlardaki yangınların çoğunluğunu elektrik, ısıtma ve ısınma gereçleri oluşturmaktadır. Konutlarda meydana gelen yangınların % 40’ı mutfaklardan, % 20’si ısıtmadan yani soba ve elektrikli ısıtıcıdan, % 10’u sigaradan ve % 5’i çocuklardan ve elektrik tesisatından kaynaklanmaktadır. Ülkemizde bu oranlar yaklaşık aynı kalmaktadır.
Genellikle konutlarda meydana gelen yangınlarda, yangın çıkan daire yanar fakat yangın yükü düşük olduğundan diğer dairelere geçişi nadiren olur. Bununla beraber duman merdiven boşluğundan binanın tamamına yayılır. Duman nedeniyle panik oluşur ve çoğu zaman binanın tamamı yanacakmış endişesiyle panik yaşanır.
Kaçak akım anahtarlarının olmaması, elektrik sigortalarının uygun olmaması, elektrikli ısıtıcıların ve sobaların hemen yanına kurutmak için çamaşır asılması, açık tip elektrikli ısıtıcıların perdelerin yakınına konulması, elektrik prizlerinin topraklı olmaması, aynı prizden çok sayıda elektrikli cihaz beslenmesi yangın başlangıcına neden olmaktadır. Çocukların kibrit, soba ve elektrikli cihazlarla oynamalarından, mutfakta yağ parlaması, gaz kaçağı, tüp parlaması, katalitik sobalar gibi faktörler de konutlarda yangın oluşmaktadır.
Konutlarda can kaybına neden olan yangınlar, geceleri meydana gelen yangınlardır. Uyurken fark edilmeyen duman, zehirlenmelere ve boğulmalara neden olmaktadır. Yangın çıkan daireden merdivene ulaşılamayan büyük dairelerde ve özellikle dubleks katı olan konutlarda da yangınların neden olduğu ölümlere rastlanılmaktadır.
-
YENİ KONUTLARDA YANGIN MERDİVENLERİ
Konutlarda yangın önlemi denildiğinde ilk akla gelen kaçış yolları olmalıdır. Yüksek binalarda kaçış merdivenlerinin yanında yangın dolapları, çok yüksek konutlarda (yüksekliği 51.50 m’den yüksek) ayrıca yağmurlama sistemi, acil durum asansörü, merdiven basınçlandırması, algılama sistemi gibi önlemler de istenir. Fakat bunların yeni binalar için olduğu unutulmamalıdır.
Yönetmeliklere göre konutlarda alınacak yangın güvenlik önlemleri incelenirken yeni yapılacak konut binaları ile mevcut konutları ayrı ele almak gerekir. Halen ülkemizde yürürlükte olan Binaların Yangından Korunması Hakkında yönetmelik yeni konutları ve mevcut konutları ayrı ayrı değerlendirmektedir.
Yönetmeliğin 48.maddeside yeni yapılan konutlar için çıkışlar açıklanmaktadır. Bodrum katlar dâhil 4 katı geçmeyen konutlar ile tek evler, ikiz evler ve sıra evler gibi konutlarda, tek bir kullanıma hizmet veren binalarda kaçış mesafesine bakılmaksızın normal merdivenlerle sağlanabilmekte ve başka herhangi bir özellik aranmamaktadır.
Daire içindeki herhangi bir noktadan çıkış kapısına kadar olan uzaklık 20 m’yi geçmemesi gerekiyor, ancak yağmurlama sistemi varsa bu mesafe 30 metre olabilmektedir. Eğer yağmurlama sistemi yoksa mesafe 20 metreyi geçiyorsa, yağmurlama sistemi varsa mesafe 30 metreyi geçiyorsa, yükseklik sınırına bakılmaksızın daire içeresinden ikinci çıkış gerekmektedir.
Dubleks daireler için iki önemli husus bulunmamaktadır. Dubleks apartman dairelerinde tek kapı bulunması hâlinde, bu kapı üst katta düzenlenemez. Ayrıca, üstteki katın döşeme alanı 70 m2’yi geçmesi durumunda üst kattan ayrı bir çıkış sağlanmalıdır.
Kaçış uzaklığı, apartman dairelerinin kapısından başlanarak ölçülür. Apartman binalarından dairlerin kapısından merdivene hemen hemen her zaman bir koridordan geçilerek ulaşıldığından, dairenin kapısından merdivene olan uzaklık yağmurlama sistemi olan binalarda en fazla 20 metre, yağmurlama sistemi yoksa en çok 15 metre olabilmektedir
Apartmanlarda kaçış yolları, apartmanların yüksekliği göz önüne alınarak dört ayrı kategoride değerlendirilmektedir.
- a) Yapı yüksekliği 21.50 m’nin altındaki konutlarda korunumsuz normal merdiven kaçış yolu olarak kabul edilir ve ikinci çıkış aranmaz.
- b) Yapı yüksekliği 21.50 m’den fazla ve 30.50 m’den az olan konutlarda, en az 2 merdiven düzenlenmesi, merdivenlerden en az birisinin korunumlu olması ve her daireden 2 merdivene de ulaşılması gerekir.
- c) Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla ve 51.50 m’den az olan konutlarda, birbirlerine alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangın güvenlik holü düzenlenmiş veya basınçlandırma uygulanmış 2 kaçış merdiveni yapılması mecburidir. Kattaki konutların her birinin içinden bir yangın güvenlik holünden geçilerek yangın merdivenine ulaşılıyor ise binanın genel merdiveninin korunumlu olması gerekli değildir.
ç) Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif ve yangın güvenlik holü olan ve basınçlandırılan en az 2 kaçış merdiveni yapılması şarttır.
Yönetmelikte tartışılan ve çoğu kez yanlış uygulanan hususlardan birisi, giriş, çıkış ve şaftları üst katlardan 120 dakika yangına dayanıklı döşeme veya bölme ile ayrılan bodrum katların yapı yüksekliğine dahil edilmemesidir. Başlangıçta bodrum katların çıkışı ayrılsa bile daha sonra üst katlarla birleştirilmektedir. Yine konutlar için başka istisnai madde çatı arası piyeslerle ilgilidir. Çatı arası piyeslerden binanın normal merdivenine veya korunumlu kaçış merdivenine alternatif kaçış imkânı sağlanması durumunda, çatı arası piyes yüksekliği, yapı yüksekliğine dahil edilmemektedir.
Binanın ana merdiveni aynı zamanda bodrum katlara da hizmet veriyorsa ve bodrum katlarda konut dışı kullanım alanları varsa bodrum katlarda merdivene girişte yangın güvenlik holü düzenlemesi gereklidir. Kaçış için kullanılmasına izin verilen merdivenlerde, basamağın kova hattındaki en dar basamak genişliği, konutlarda 100 mm’den az olmamalıdır. Her kaçış merdiveninin her iki yanında duvar, korkuluk veya küpeşte bulunmalıdır.
-
MEVCUT KONUTLARDA YANGIN MERDİVENLERİ
Yönetmelikte mevcut yapılar ayrı bir kısımda ele alınmıştır. Konutlar için 158.maddesinde bazı özlem hususlar getirilmiştir. Mevcut dairesel merdivenlerin değiştirilmesinin zorluğu göz önüne alınarak konutlarda 51.50 m yapı yüksekliğine kadar dairesel merdivenlere izin verilmiştir. Mevcut konutlar için kaçış yolları üç ayrı katagoride değerlendirilmektedir. Yapı yüksekliği 30.5 metrenin altında olan konut binalarında ikinci çıkış aranmamakta ve mevcut konutlara itfaiye tarafından müdahale edilmemektedir.
Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla ve 51.50 m’den az olan konut binalarında ana merdiveninin korunmuş kaçış merdiveni özelliğinde yapılması istenmektedir. Ayrıca, korunmuş merdiven iç kaçış merdiveni ise, bir yangın ihbar butonu ile aktive edilen veya algılama sisteminden otomatik aktive olan basınçlandırma sistemi yapılması gerektiği belirtilmesine rağmen yapılsa bile pratikte çalışmayacağı aşikardır. Basınçlandırma fanını konulacağı yer bulunması, elektrik beslemesinin sağlanması, otomasyonunun yapılması mevcut binalar için problem olmaktadır.
Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif en az birisi korunmuş iki adet kaçış merdiveni gerektiği ve korunmuş kaçış merdiveninin basınçlandırılması gerektiği belirtilmektedir. Başka bir deyişle yapı yüksekliği 51.50 metreden fazla olan konut binaları kaçış yolları bakımından yeni binalarla aynı değerlendirilmekte, fakat yeni binalarda istenilen yağmurlama sistemi gibi sistemler zorunlu tutulmamaktadır.
Binanın ana merdiveni aynı zamanda bodrum katlara da hizmet veriyor ise ve bodrum katlarda konut dışı kullanılan ve kolay alevlenici madde bulunan kullanım alanları var ise, bodrum katlarda merdivene girişte yangın güvenlik holü düzenlemesi şarttır.
Asansör
Asansör alanında, tüm Avrupa ülkelerinde ve hatta neredeyse dünyada en önemli referans kaynağı olan ve asansörlerin yapım ve montajı ile ilgili güvenlik kurallarını tanımlayan ilgili EN 81-1:1998+A3:2009 ve EN 81-2:1998+A3:2009 standartlarının yerini “ EN 81-20 İnsan ve Yük taşımak için – Yapım ve montaj ile ilgili güvenlik kuralları – Bölüm 20: İnsan ve Yük+İnsan asansörleri ’’ adlı standart almaya başlamıştır.2014 yılında Fpr EN-81-20 son taslak çalışması yayınlanmış olup tüm görüşler alınarak standart çalışması sonuçlandırılmış ve 2014 yılında standart onaylanmış olup;
EN 81-1, EN 81-2 standartlarının yerine EN 81- 20: 2014 standardı,
– İngiltere’de 08- 2014 tarihinde BS EN 81-20,
– İsviçre’ de 08-2014 tarihinde SN EN 81-20,
– Almanya’ da 11-2014 tarihinde DIN EN 81-20,
-Avusturya’da 01-2015 tarihinde OENORM EN 81-20,
– Fransa’da 09-2014 tarihinde NF EN 81-20,
-İspanya’da ’da 03-2015 tarihinde UNE EN 81-20,
Olarak yayınlamış ve yürürlüğe sokmuştur.
İngiltere ve Almanya ‘da olduğu gibi ülkemizde de “can güvenliği “ ile doğrudan ilişkili güncel “ TS EN 81-20 İnsan ve Yük taşımak için – Yapım ve montaj ile ilgili güvenlik kuralları – Bölüm 20: İnsan ve Yük+İnsan asansörleri ’’ standardı Türk Standartları Enstitümüz tarafından da 30.10.2014 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe sokulmuştur.
EMO İstanbul Şubemiz Asansör ve Elektromekanik Taşıyıcılar Komisyonumuzun değerli üyeleri Sn. Fevzi Yıldırım, Sn. Mustafa Kavukçu, Sn. Aziz Bilge, Sn. Ergun Alkan, Sn. Ersan Demir ayak, Sn. Kemal Özoğuz, Sn. Melih Aybey, Sn. Murat Öztürk, Sn. Sabri Günaydın konunun fevkalade önemi nedeniyle; EN 81-20 standardının gereklerini standardın taslak halinden itibaren takip ederek özellikle asansörlerde artık akım cihazı kullanımı “ ile ilgili güncel standart doğrultusunda çok detaylı incelemeler çalışmalar yapmış ve bu çalışmalarını 08. 2014 tarihinde aşağıda görüldüğü gibi sonuçlandırmışlardır.
Fpr EN 81-20:2014 son taslak standardının “elektrik çarpmasına karşı koruma “ ile ilgili bölümlerinin özeti aşağıdadır.
Elektrik çarpmasına HD 60364-4-41:2007 standardında tanımlanan koruma önlemlerinin gerekleri sağlanacaktır
5.10.1.2.2 -Temel koruma( Doğrudan dokunmaya karşı koruma ) önlemleri ile ilgili EN 60529 standardı IP koruma gerekleri açıkça tanımlanmıştır
5.10.1.2.3- 30 m A geçmeyen artık akım koruma cihazları ile sağlanacak ek korumanın aşağıdaki devreler için yapılacağı tanımlanmıştır.
a) Aşağıdaki devrelerdeki priz devreleri
• Kabin aydınlatmasına bağlı olan priz devreleri,
• Kuyu aydınlatma devresi üzerindeki priz devreleri,
b) 50 Volt a.a dan daha büyük gerilim deki kontrol devrelerine sahip , kat kumanda ve kat göstergeleri ile emniyet devrelerinde (zincirleri) ,
c) 50 Volt a.a. dan daha büyük gerilim de çalışan asansör kabinindeki devreleri
Asansörlerin montaj sonrasında devreye almadan önce yapılan denetimlerinin, periyodik denetimlerin öncelikle “can güvenliği “ yönünden fevkalade önemi nedeniyle; TS EN 81-20 standardının “Madde 6 -Koruma önlemleri, güvenlik gereklerinin doğrulanması” bölümündeki formların ilgili alt maddelerinin en hızlı şekilde tercüme edilmesi ve asansörler ile ilgili yürürlükteki test denetim formlarının güncel EN 81-20 standardı gerekleri doğrultusunda vakit kaybetmeksizin düzenlenmesi gerekir.
Lütfen Ücretsiz Keşif talebinde bulununuz.